​De natuur in Nederland is behoorlijk versnipperd. Om daar verandering in aan te brengen, leggen het Rijk en de provincies sinds 1990 een samenhangend netwerk van grote en kleine natuurgebieden en natuurrijke cultuurlandschappen aan: de ecologische hoofdstructuur (EHS). Door het vergroten van natuurgebieden, het ontwikkelen van nieuwe natuurgebieden en het aanleggen van ecologische verbindingszones en robuuste verbindingen ontstaat een samenhangend netwerk. Vergroting en verbinding kunnen problemen als verdroging, vermesting en versnippering tegengaan.

Het doel van de ecologische hoofdstructuur is om te komen tot duurzame populaties van kwetsbare planten en diersoorten. Om de planten- en diersoorten gezond en veerkrachtig te houden, moeten ze in verschillende leefgebieden kunnen voorkomen. Dit is belangrijk voor de voortplanting; het bevordert de genetische variatie binnen een soort. Soorten hebben zo meer overlevingskansen en meer uitwisselingsmogelijkheden.

Subsidies

De provincie wil de beoogde omvang van de ecologische hoofdstructuur in 2018 hebben bereikt. Voor de ontwikkeling van nieuwe natuur, inrichting en beheer stelt de provincie geld beschikbaar via de provinciale subsidieregelingen natuurbeheer en agrarisch natuurbeheer.

Samenwerking

Het inrichten van de ecologische verbindingszones doet de provincie samen met gemeenten, waterschappen, grondeigenaren (boeren, natuurbeschermingsorganisaties, landgoedeigenaren, burgers) en andere betrokkenen, bijvoorbeeld natuur- en milieuorganisaties of vertegenwoordigers van de recreatiesector. Gemeenten en waterschappen coördineren de uitvoering, de regie is in handen van de provincie.

Streekplan

De begrenzing en ruimtelijke bescherming van de ecologische hoofdstructuur is geregeld in het Streekplan Gelderland 2005. Binnen de ecologische hoofdstructuur geldt de 'nee, tenzij'-benadering. Dit houdt in dat bestemmingswijziging niet mogelijk is, als daarmee de wezenlijke kenmerken of waarden van het gebied worden aangetast. Afwijken van deze regel is alleen mogelijk als het maatschappelijk belang groot is en er geen reële alternatieven zijn.

Ontwikkelingen

Toch zijn er in de verschillende onderdelen van de EHS nog wel ontwikkelingen mogelijk, met name in de EHS-verweving en –verbinding, op plaatsen waarvoor geen specifieke natuurdoelen zijn. Deze ontwikkelingen moeten dan wel de kernkwaliteiten van de EHS versterken en bijdragen aan de realisering van de EHS. De provincie heeft de wezenlijke kenmerken en waarden beschreven in de streekplanuitwerking Kernkwaliteiten en omgevingscondities van de Gelderse ecologische hoofdstructuur. De begrenzing van de ecologische hoofdstructuur wordt gedeeltelijk herzien.

Ecologische verbindingszones

Ecologische verbindingszones vormen de verbinding tussen de grotere natuurgebieden van de ecologische hoofdstructuur. Het respecteren van deze structuur voorkomt versnippering van natuurgebieden door hekken, wegen, bebouwing en andere barrières. De provincie Gelderland stelt via de provinciale subsidieregelingen natuurbeheer en agrarisch natuurbeheer geld beschikbaar voor de ontwikkeling van nieuwe natuur, inrichting en beheer. De aanleg van de ecologische verbindingszones doet de provincie Gelderland in nauwe samenwerking met onder andere waterschappen, gemeenten en grondeigenaren.

Schakels

Ecologische verbindingszones bestaan uit een schakeling van kleine leefgebieden (stapstenen) die multifunctioneel gebied doorsnijden. Landschapselementen, zoals bomenrijen, heggen, houtwallen, moerasstroken, rietlandjes en poelen, vormen vaak de schakels tussen de stapstenen. Voor het functioneren van een verbindingszone is de inbedding van natuur-, bos- en landschapselementen in het omliggende landschap van belang. In de meeste verbindingszones speelt grondgebonden landbouw een belangrijke rol in het beheer van de cultuurgrond en de natuur-, bos- en landschapselementen.

Modellen

Voor de realisatie van een ecologische verbindingszone zijn verschillende modellen opgesteld, steeds gebaseerd op een bepaald dier, bijvoorbeeld de hagedis of das. Er is gekeken welke planten en dieren deze verbinding het hardst nodig hebben om zich van het ene gebied naar het andere gebied te kunnen verplaatsen. Uiteraard hebben naast het betreffende dier (het model) ook andere dieren en planten profijt van zo'n verbinding. De modellen zijn in de streekplanuitwerking 'Kernkwaliteiten en omgevingscondities van de Gelderse ecologische hoofdstructuur' opgenomen. De kaart van de kernkwaliteiten staat in de Atlas Groen Gelderland.

Gelderse plannen

In het Streekplan, het plan voor de ruimtelijke ontwikkeling in Gelderland, is vastgelegd op welke plaatsen ecologische verbindingszones zijn of aangelegd worden. In het Waterhuishoudingsplan heeft de provincie Gelderland vastgelegd elk jaar met de waterschappen afspraken te maken over de financiering en realisatie van de natte ecologische verbindingszones.

Meer informatie

E-mail: post@gelderland.nl (bron: provincie Gelderland, www.gelderland.nl)

Websites: https://www.natuurbeheer.nu https://www.gelderland.nl https://www.groenloket.nl