Centrumgebied

Er is een richtlijn in Nederland die een advies geeft over de hoeveelheid licht. Dit is de NPR13201/2018. Er is een advies voor de hoeveelheid licht op de weg (de horizontale lichtsterkte), de verdeling van het licht op de weg (gelijkmatigheid) en de hoeveelheid licht op 1,5m hoogte (de verticale lichtsterkte). We zijn niet verplicht om te verlichten. Wel moeten we de verkeersveiligheid altijd waarborgen, maar daar is geen licht voor nodig.

In het echte centrumgebied staat vaak wat meer verlichting dan elders in de gemeente.

Naast de richtlijn is er ook het vrijwillige keurmerk KVO (Keurmerk Veilig Ondernemen). Hierin worden afspraken gemaakt samen met de ondernemers, brandweer, politie en gemeente onder andere over verlichting.

Voor reclames is er de Richtlijn Lichthinder van het NSVV (Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde). Deze geeft aan hoeveel licht er op een gevel mag uitstralen.

De handreiking van Rijkswaterstaat en de CROW-publicatie ‘Reclame langs wegen’ geeft adviezen over bijvoorbeeld de hoek van plaatsen, uitstraling van licht enz.

Verlichting kan de sfeer en leefbaarheid in een centrumgebied beïnvloeden. De lichtkleur speelt hierin zeker een rol. Dit heeft immers ook effect op de sociale veiligheid.  Sociale veiligheid kunnen we onderverdelen in:

• Objectieve sociale veiligheid: is meetbaar, zoals het aantal inbraken. Veel inbraken vinden overdag plaats als mensen even een boodschap aan het doen zijn en een raampje open laten staan.
•  Subjectieve sociale veiligheid: is het gevoel van veiligheid. Het is niet meetbaar en voor iedereen anders. Wat zijn je ervaringen? Hoe goed ken je de omgeving? Wat ben je gewend? Deze en nog veel meer factoren bepalen je gevoel van veiligheid. Sociale veiligheid is een stuk lastiger voor ons om mee om te gaan dan bijvoorbeeld verkeersveiligheid.

De kleur van de verlichting bepaalt mede de sociale veiligheid. Bij sommige verlichtingskleuren lijkt alles rood, zoals bepaalde oranje kleuren. Op onderstaande foto’s staan dezelfde kleur bakjes. De eerste foto toont de werkelijke kleuren. Door de oranje verlichting lijken de bakjes op de tweede foto allemaal oranje/rood.

Als verlichting een oranje kleur heeft en er gebeurt wat, dan zien we dus niet de echte kleuren. Als er een calamiteit is, geven we misschien een verkeerde omschrijving.  Een juiste kleurweergave geeft een goede weergave van de werkelijkheid en een goede gezichtsherkenning.

Vaak horen we dat verlichting nodig is voor inbraakpreventie. Maar verlichting is alleen zinvol als er mensen zijn die kunnen reageren. Inbrekers kunnen zelfs voordeel hebben van licht. In sommige situaties is een alarminstallatie of een lamp die aangaat door een sensor als er iemand aankomt, effectiever. Een beveiligingscamera moet geschikt zijn voor wat deze moet registreren. Bijvoorbeeld gezichten of kentekens.

Aan het einde van het jaar, tijdens de donkere maanden, is sfeer in het centrum nog belangrijker. Daar kan verlichting een rol in spelen. Tijdens deze periode is sfeerverlichting op bepaalde locaties toegestaan. De winkeliers verzorgen dit in overleg met de gemeente. Verlichte reclamebakken aan de lantaarnpalen hebben we nu niet.

Elke ondernemer is trots op zijn zaak en wil laten zien wat hij verkoopt. Maar er is vaak ’s nachts ook nog veel licht. Doordat het licht van de etalages bijvoorbeeld zo fel is, moet de verlichting op straat ook feller branden. Dit komt doordat er dan een soort donker gat op straat ontstaat.

Niet overal mag reclame geplaatst worden. In de Welstandsnota is duidelijk aangegeven waar wel en waar niet. Displays zijn grote schermen die verlicht zijn. Soms bevatten deze wisselende of knipperende beelden. Dit kan met diverse technieken als led of lcd. Deze displays kunnen storend zijn in het landschap. Meestal dragen ze niet bij aan de verkeersveiligheid.

Voor grote billboards/reclamemasten/leddisplays en dergelijke geldt dat bij de aanvraag voor een omgevingsvergunning een verlichtingsplan nodig is. Hierin moet worden aangetoond dat de verlichte reclame geen lichthinder oplevert voor omwonenden en het verkeer. Het lichtniveau van de reclame mag niet hoger zijn dan het bestaande lichtniveau in de omgeving. Daarnaast moet uit het plan blijken, dat het energiegebruik zoveel mogelijk wordt beperkt door de toepassing van energiezuinige, duurzame verlichting die ’s avonds gedimd wordt en ’s nachts uitgeschakeld.

Ook in etalages en dergelijke zien we deze displays. Deze stralen uit naar de openbare ruimte en kunnen voor lichthinder en/of lichtvervuiling zorgen.

Sensoren (ook wel detectiesysteem genoemd) kunnen ervoor zorgen dat het licht aan gaat bij gebruik van de betreffende openbare ruimte. Of dat het wat feller gaat branden. Na de aanwezigheid gaat het licht weer uit of minder fel branden. Zo besparen we energie, en het is ook voor de flora en fauna veel beter.